Polyester mamüller üç farklı yönteme göre boyanabilir. Bunlarda birincisi 100°C’de carrier denilen taşıyıcı maddelerle, ikincisi 180-220°C’de yüksek ısı ile termosolleme metoduna göre, üçüncüsü ise yüksek basınç ve sıcaklık altında (HT metodu) Jet’lerde çektirme metoduna göre yapılan boyamalardır ki polyester mamüllerin boyanmasında en fazla tercih edilen yöntemdir.
Bu yönteme göre yapılan boyamalarda;
Liflerin fiksaj ve çekmelerindeki düzgünsüzlüklerden ileri gelen farklılıkların örtülmesi daha iyidir.
Boyama süresi kısalabilmektedir.
Boyarmadde, ipliklerin ve liflerin içerisine daha iyi nüfuz etmektedir.
Boyama; flotte pH’ı asetik asit yardımıyla 4.5-5.5‘a ayarlanarak 120-130°C sıcaklıklarda, yüksek basınç altında dispers boyarmaddeler ile yapılır. pH’ın boyama süresince sabit kalmasına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde elde edilen nüansların tekrarlanması zordur. Dispers boyarmaddelerin içerisinde çoğu kez dispergatör bulunur. Bu madde; boyarmadde tozunun ıslanmasını kolaylaştırır,
çökelik oluşumunu önler ve dispersiyonun dayanıklılığını sağlar. Boyama başlangıcında dispergatörün yeterli olmadığı düşünülerek, flotteye bir miktar dispergatör ilave edilebilir.
Boyama 50-60°C’de başlar. Flotteye asetik asit ve dispergatör ardından boyarmadde dispersiyonu ilave edilir. Flotte sıcaklığı 30-40 dk içerisinde (açık ton boyamalarda biraz daha yavaş) 120-130°C’ye çıkarılıp, boyamanın koyuluğuna göre ortalama 2-3 saat boyama yapılır. Boyama sonrası durulama ve gerekirse materyali asetikasitten temizlemek için indirgen yıkama yapılır.
Boyama süresi oldukça uzundur ancak bu süre çeşitli adımlar kısaltılarak azaltılabilir. Bunlar;
Ön işlem ve ısıtma süresi kısaltılarak
Esas boyama sıcaklığında çalışma süresi kısaltılarak
Soğutma ve ard işlemlerin süresi kısaltılarak yapılabilir.
Polyester lifin sulu ortamlarda camlaşma sıcaklığı (bağların kırılmaya başladığı sıcaklık) 80-85°C’dir. Dolayısıyla lifler bu sıcaklığa kadar hiç boya alamayacaklarından, flotte sıcaklığının 80°C’ye yükseltilmesi hızlı bir şekilde yapılabilir. Hatta boyamaya bu sıcaklıkta başlanabilir.
Boyarmadde baştan itibaren düzgün aldırılarak, boyama sıcaklığında çalışma süresi kısaltılabilir.
Yeni yöntemler ve yardımcı maddelerin seçilmesi ile indirgen yıkama süresi kısaltılabilir.
Polyester mamüllerin Jet’lerde boyanmasında karşılaşılan sorunlardan bir tanesi oligomer oluşumudur. Oligomer birkaç molekülün birleşmesi sonucu meydana gelen moleküllerdir. Normal olarak polyester liflerinde bir miktar oligomer bulunmaktadır. Ancak yüksek sıcaklıklarda bu miktar artmaktadır.
Yüksek sıcaklıkta oligomerler flottede çözülmekte ve soğutma sırasında mamül üzerine veya makine çeperlerine çökmektedir. Bu çöken oligomerler toz oluşturmakta ve boyamanın nüansını bozmaktadırlar.
Oligomer oluşumu yüksek sıcaklıklarda meydana geldiğinden sıcaklık kontrolü ve yüksek sıcaklıktaki işlem süresi kısaltılarak azaltılabilir. Çökme ise, soğutulma esnasında meydana geldiğinden flotte 85-90°C’ye kadar soğutulup boşaltılarak önlenebilir. Bu sıcaklıkta boşaltmada, aşırı soğutma esnasında kristalleşerek mamül üzerine çöken boyarmaddenin de önüne geçilmiş olur. Bazı yardımcı maddeler de oligomer çökmesini kısmen engelleyebilmektedir. Yalnız bu maddelerin seçimi ve ilave edilme zamanına dikkat etmek gerekir.
Boyama işleminden sonra; özellikle oligomerlerin uzaklaştırılması amacıyla indirgen yıkama yapılır. Uygulama; sodyumhidrosülfit ve sodyumhidroksit içeren 60C veya daha düşük sıcaklıktaki flotte ile 10-15 dk muamele şeklindedir. Yıkama işleminde banyoya bir ıslatıcı ilavesi çözme işlemine yardım eder. İndirgen yıkama işleminden sonra materyal soğuk su ile durulanır.